Դաշնակցական կոչուելու համար բաւական չէ տեսականօրէն յարել Դաշնակցութեան ծրագրին ու կանոնագրին եւ համակրանքով ընդունել կանոնագրութեան հինգ պահանջներն ու կուսակցական որոշումները եւ կրաւորական կերպով ենթարկուել նրանց:

Դաշնակցական նկատուելու համար բաւական չէ նոյն ծրագիրն ու գործելակերպն ունենալ եւ նոյն կանոնագրին ու որոշումներին ենթարկուել:
Կանոնագիրը թեկնածուներից պահանջում է նաեւ մասնակցել կուսակցութեան իրական կեանքին, այսինքն անդամ լինել կուսակցական մի խմբի եւ «ամէն ջանք թափել իրականացնելու համար զանոնք», այսինքն կուսակցութեան ծրագիրն ու կանոնագիրը եւ որոշումները` կուսակցական մտածումներով, դատումներով եւ գործելակերպով:

Սա հիմնական եւ շատ կարեւոր պահանջ է, որովհետեւ մեր կանոնագիրը գործօն եւ զոհաբերող անդամին է շնորհում դաշնակցական կոչումը, ոչ թէ` կրաւորական ենթակային:

Ծրագրին եւ կանոնագրին ու որոշումներին ենթարկուելու կանոնագրական պահանջը նպատակ չունի խաթարելու, մեռցնելու անդամների անկախ անհատականութիւնը, ազատութիւնը, ազատ մտածելու, դատելու եւ խօսելու իրաւունքները եւ նրանց կորովը, այլ` նրանց աշխատանքը ընդհանուրի որոշած հունով վարելու համար:

«Կանոնագիրը չի ճանաչում մեկուսի անհատներ, իրարից անկախ աշխատանքներ, որ մի օր միացած են եւ գործակից, միւս օրը` բաժան եւ անձնընթաց: Դաշնակցականների աշխատանքը կազմակերպուած է, ճիգերը համադրուած են, իրաւունքները որոշուած են, եւ ա՛յդ ո՛չ թէ մի օրուան եւ մի գործի համար, այլ` ամէն օրուան եւ մի ծրագրի համար», ասում է Ն. Աղբալեանը:

Դաշնակցութիւնը կրաւորական անձերի խմբակցութիւն չէ, ենթակայ` զօրաւոր անհատների կամեցողութեան եւ հետամուտ չէ անհատի շահերի պաշտպանութեան, այլ մտածող, դատող եւ գործօն անդամների կազմակերպութիւն է, ենթակայ` կանոնագրի եւ որոշումների հաւաքական կամքին, տրուած լինելով, որ Դաշնակցութիւնը մի ազգային-քաղաքական կուսակցութիւն է եւ հետամուտ է հայ ժողովրդի ազգային գերագոյն շահերի պաշտպանութեանը:

Պարզ է ուրեմն, որ դաշնակցականը ոչ թէ հլու հնազանդ է կանոնագրի եւ որոշումների, այլ նա ընդունում է կանոնագիրը, կանոնագրական պահանջները եւ կուսակցական որոշումները, այսինքն ենթարկւում եւ հնազանդւում է գիտակցաբար, նա հնազանդւում եւ ենթարկւում է իր սեփական կամքին եւ համամտում ընդհանուր, ազգային գերագոյն շահերի պաշտպանութեան պահանջներին:

«Այս պատճառով դաշնակցականի հնազանդութիւնը ստրկամտութիւն չէ, այլ` ինքընտիր պարտադրանք: Այդպէս է հրամայում կանոնագիրը եւ ա՛յդ յանձնառութեան հիման վրայ է, որ նա դաշնակցականի կոչում է ստանում,- ասում է Ն. Աղբալեանը,- եւ պէտք չէ կարծել ուրեմն, որ դաշնակցական լինել` նշանակում է ամսական տուրք վճարել եւ երբեմն ժողովի գնալ: Դաշնակցական կոչումը շատ աւելի դժուարին ու բարդ գործ է, քան կարծում են շատերը»: Դաշնակցութիւնը կամ դաշնակցականութիւնը մի անսահման եւ անսակարկ զոհաբերութիւն է` առանց նիւթական եւ բարոյական որե՛ւէ ակնկալիքի:

«Ալիք»
11. 3. 1968